Blog internetowy a przepisy prawa prasowego

Niektóre blogi mają wręcz cechy czasopism lub dzienników określone przez przepisy prawa prasowego, dlatego warto rozważyć ich rejestrację, tym bardziej, że za jej brak może spotkać Cię kara grzywny. W niniejszym artykule poruszone zostały najważniejsze aspekty związane z rejestracją blogów, pamiętaj jednak, że każdy przypadek należy traktować osobno i na bazie obecnych przepisów nie sposób wyciągać jednoznacznych wniosków.

Uwagi ogólne, luka prawna

W dobie rozwoju nowoczesnych technologii i związanych z nimi sposobów przekazywania informacji blogi internetowe stały się szczególnie popularne i stanowią niemal codzienne źródło, z którego można czerpać wiedzę, wiadomości lub przy pomocy, którego możliwa jest wymiana poglądów.

Niestety dotychczas kwestia blogów nie została uregulowana przez przepisy prawa prasowego, co należy ocenić bardzo krytycznie. Tego rodzaju luka prawna rodzi istotne problemy, albowiem blogerzy mają w pełni uzasadnione wątpliwości, czy redagowane przez nich blogi stanowią prasę w rozumieniu przepisów obowiązującego prawa prasowego, a przede wszystkim, czy należy je rejestrować w tzw. rejestrze czasopism prowadzonym przez Sąd Okręgowy w Warszawie. Co istotne wątpliwości te nie mają jedynie teoretycznego wymiaru, ponieważ niewykonanie obowiązku rejestracji pociąga za sobą sankcję karną w postaci kary grzywny.     

Zasadniczy problem polega na tym, że ustawa prawo prasowe pochodzi z 1984 roku i jakkolwiek od dnia jej uchwalania była wielokrotnie nowelizowana, to jednak nie sposób oprzeć się wrażeniu, że jej przepisy nie nadążają za obecnymi uwarunkowaniami. Przejawem tego jest fakt, że ustawa nie poświęca blogom nawet najkrótszego fragmentu. W rezultacie obecnie trudno udzielić jednoznacznej odpowiedzi, czy blog podlega pod przepisy ustawy, a przede wszystkim, czy należy go rejestrować w rejestrze czasopism. Pewnych wskazówek dostarcza orzecznictwo, ale niestety również ono nie jest do końca spójne, co nie ułatwia sprawy.

Blog, a prasa w świetle ustawy

Ogólnie mówiąc, prasą w rozumieniu ustawy są publikowane w określonych, powtarzających się odstępach czasu publikacje opatrzone stałym tytułem albo nazwą, numerem i datą, a w szczególności dzienniki i czasopisma, które podlegają obowiązkowi rejestracji w rejestrze czasopism. Prasa, w tym i wspomniane dzienniki oraz czasopisma ma przede wszystkim ogólnoinformacyjny cel, w tym sensie, że skierowana jest do ogółu społeczeństwa i przekazuje informacje na temat bieżących wydarzeń, a jej funkcjonowanie powiązane jest z osobą wydawcy oraz dziennikarzami.

Z kolei blogi z reguły mają prywatny charakter i zazwyczaj dotyczą albo określonej dziedziny (np. blogi o macierzyństwie), albo też zawierają opinie, spostrzeżenia lub przemyślenia blogera. Jakkolwiek blogi dostępne są w zasadzie dla każdego użytkownika sieci, to jednak ze względu na poruszaną w nich tematykę, z reguły trafiają do określonej grupy odbiorców (np. świeżo upieczone matki chętnie czytają blogi poświęcone macierzyństwu). Ponadto w znacznej części przypadków w tego rodzaju blogach wpisy nie są dokonywane w sposób powtarzalny i ze stałą regularnością, a raczej spontanicznie.

Często można jednak spotkać blogi, które mają znacznie szerszy zakres, w ramach których zamieszczone się ogólnoinformacyjne elementy, kolejne wpisy pojawiają się regularnie i na bieżąco, a w ich wydawanie zaangażowana jest większa liczba osób.

Orzecznictwo

Jak wskazałem na wstępie orzecznictwo sądów nie jest jednolite. I tak np. w postanowieniu z dnia 18 stycznia 2013 roku (sygn. akt I ACa 1031/12) Sąd Apelacyjny w Łodzi wskazał, że nie można wykluczyć, że blogi mogą być uznane za prasę w rozumieniu obowiązujących przepisów. Argumentacja sądu oparta została między innymi na wyroku Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 2010 roku (sygn. akt III KK 250/10), w którym zwrócono uwagę, że materiały ukazujące się w Internecie mogą nosić znamiona tytułu prasowego, a tym samym podlegać rejestracji. Taki sam pogląd znaleźć można także w szeregu innych wyroków (np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 czerwca 2014 roku (sygn. akt I CSK 532/13). Z kolei w wyroku z czerwca 2016 roku Sąd Okręgowy w Poznaniu stwierdził, że publikacje internetowe, czyli także blogi nie mają cech prasy, a więc nie podlegają rejestracji.

Rejestrować, czy nie rejestrować

W mojej ocenie analiza aktualnych przepisów i orzecznictwa pozwala na przyjęcie poniższych wniosków uzależnionych od charakteru danego bloga. Wnioski te mogą posłużyć jednocześnie jako kryteria przy podejmowaniu decyzji dotyczącej rejestracji danego bloga.

Nie rejestrujemy

• Nie rejestrujemy tych blogów, które nie zawierają ogólnoinformacyjnych wpisów.
• O braku konieczności rejestracji przesądza fakt, że w tym wypadku mamy do czynienia zazwyczaj  z wpisami o charakterze opiniotwórczym, a niejednokrotnie literackim, a więc takimi, które nie mają cech prasy.
• Nie rejestrujemy tych blogów, w których wpisy nie pojawiają się w regularnych, powtarzalnych odstępach czasu, a przede wszystkim takich, które cechuje spontaniczność dokonywania wpisów (np. jedynie kilka wpisów w ciągu roku).
• Nie rejestrujemy prywatnych, indywidualnych blogów prowadzonych przez jedną osobę. W innym wypadku indywidualny bloger musiałby zostać uznany jednocześnie za dziennikarza, wydawcę
• i redaktora naczelnego, którym przecież z oczywistych względów nie jest.
• Nie rejestrujemy tych blogów, które są skierowane do wąskiej grupy odbiorców (np. blog miłośników danej marki samochodów).

Rejestrujemy

• Warto rejestrować blogi ogólnoinformacyjne, czyli takie, które zawierają wpisy na temat bieżących wydarzeń.
• Warto rejestrować blogi, które ze względu na swoją tematykę skierowane są do szerokiej grupy odbiorców.
• Warto rejestrować blogi, na których kolejne wpisy pojawią się regularnie, w powtarzalnych  i z góry ustalonych odstępach czasu, a w szczególności, gdy wpisy zaopatrzone są kolejnymi numerami i datami.
• Warto rejestrować blogi, w których wydawanie zaangażowana jest grupa osób. W takim wypadku osobom tym można przypisać poszczególne role (dziennikarze, wydawca, redaktor naczelny).
• Warto rejestrować blogi, których publikacja poprzedzona jest procesem redakcyjnym (między innymi zbieranie materiałów, przygotowanie tekstu, obróbka i korekta). 

Podsumowanie

Pozostaje mieć nadzieję, że w najbliższym czasie kwestia blogów zostanie uregulowana przez przepisy, a prawo jednoznacznie przesądzi, czy blogi mają charakter prasy i podlegają rejestracji. Do tego czasu kwestia blogów pozostanie niestety niejednoznaczna i w dalszym ciągu będzie budziła uzasadnione wątpliwości.   

Na zakończenie warto zwrócić uwagę, że swego czasu pojawił się projekt zmian w przepisach, zgodnie z którymi blog miał zostać wprost wyłączony spod regulacji prawa prasowego. Z niewiadomych względów zmiany nie zostały jednak uchwalone.

Piotr Stolarczyk
radca prawny